ERZURUMDA TURİZM

Doğu Anadolu Bölgesinin Kuzeydoğu kesiminde yer alan İlimiz 2506 km^lik alanıyla bölgenin en büyük ilidir. (Kapladığı alan itibariyle) Çoruh Fırat ve Aras havzalarının başlangıç noktasında yer alan il, kuzeyde Rize, Artvin batıda Bayburt ve Erzincan, güneyde Bingöl ve Muş doğuda Kars ve Ağrı kuzeydoğuda Ardahan ve kuzeybatıda Trabzon île komşudur. tilmizin tarihi ipek yolu üzerinde olması tarih boyu önemli bir yerlşim alanı ve ticaret merkezi olmasını sağlamıştır. Bu sebeple birçok tarihi ve kültürel değerleri içinde barındırır. Erzurum'da tarih öncesi devirlerden günümüze kadar birçok kültür ve medeniyete ait kalıntılar ile özellikle Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait tarihi eserler mevcuttur. Erzurum'da 'Turizmin Çeşitlendirilmiş potansiyelini aşağıdaki başlıklar altında sıralayabiliriz.

1-Kültür Turizmi
2-înanç Turizmi
3-Termal Turizmi
4-Akarsu Sporları (Rafting) ve Doğa Yürüyüşleri
5-Kongre Turizmi
6-Kış Turizmi

1-Kültür Turizmi

Turizm olayım meydana getiren önemli sebeplerden biriside farklı kültürlerin ve uygarlıkların kalıntılarım, izlerim' görme isteğidir. Çşitleri kavimlere ait Milletlerin bir çok devlet kurduğu Anadolu'da muhtelif uygarlıklara ait tarihi ve kültürel kalıntıların önemli bir bölümü de Erzurum'da bulunmaktadır. Doğal koşullarının ve coğrafi konumunun uygunluğu Erzurum'un Anadolu'daki en eski yerlşim merkezlerinden biri olmasını sağlamıştır. Erzurum çok eski tarihlerden bu yana süre gelmiş tarih ve kültür varlıklarım bir arada barındırır. Erzurum'daki tarihi değerleri Selçuklu ve Osmanlı dönemi Türk İslam eserleri oluşturmaktadır. Erzurum'a turist çeken eserlerin en önemlileri merkez ilçede bulunmaktadır. Bu eserleri şöyle sıralayabiliriz:Erzurum Arkeoloji Müzesi, Erzurum Kalesi, Saat Kulesi(Tepsi Minare), Kale Mescidi, Çifte Minareli Medrese, Ulu Camii, Üç Kümbetler, Yakutiye Medresesi, Rüstem Paşa Bedesteni (Taş Han), Lala Paşa Camii, Gümüşlü Kümbet(Kentin doğusunda Kars Kapı civarında bulunan Kümbet.), Karanlık Kümbet (Dervişağa Mahallesi'ndeki kümbet), Cimcime Sultan Kümbeti(Cumhuriyet caddesinde Ulu Cami'nin kuzeyindeki kümbettir.) Rabiahatun Kümbeti(Hasan Basri Mahallesindedir. Hacı Bekir Hanı, Aşkale ilçesi sınırları da eski Tercan yolu üzerinde olup yıkık durumdadır. Hınıs Kalesi Hınıs ilçesindedir. ispir Kalesi ve Kale Mescidi İspir îlçesindedir. Oltu Kalesi ve Aslanpaşa Külleyesi Oltu ilçesinde, Tortum Kalesi Tortum ilçesinde, Hasankale(Pasinler Kalesi) Pasinler ilçesinde, Çobandede Köprüsü (Köprüköy ilçesi'ndedir. )

2-İnanç Turizmi

Turizm Bakanlığınca yürütülen ve turizm çalışmalarının bütün bir yıla yaygınlaştırılması için inanç turizmi önemli bir etkendir. Bilindiği gibi Anadolu'da üç büyük dine mensup toplumlar yüzyıllarca bir arada yaşamışlardır. Bu toplumlardan günümüze ulaşan önemli dinsel ve hem sanat tarihi hem de mimarı açıdan orjinallık taşıyan eserlerden ilimizde mevcuttur. Bağbaşı Taş Camii (Haho Meryem Ana Kilisesi): Gürcü Kralı Büyük David tarafından 961-1001 yılları arasında yaptırılmıştır. Daha sonra camiye çevrilen yapı Hristiyan mimarı özelliklerini korumaktadır. Sanat tarihi alanında araştırma yapan çok sayıda bilim adamı ve dindar hristiyanlar tarafından ziyaret edilmektedir. Tortum'a 26 km. mesafede olup, Bağbaşı Köyündedir. Çamlıyamaç (Öşk Vank kilisesi) : 976 yılında Gürcü Kralı Büyük Davidin son dönemlerinde yaptırılmıştır. Gürcü krallığının altın devrine ait önemli eserlerinden birisidir. Uzundere ilçesi Çamlıyamaç köyünde bulunan eser çok sayıda yabancı turist(özellikle sanat tarihçisi ve hristiyan dindarları) çekmektedir. Ancak bu eserlerin onarılarak korunması gerekmektedir.

3-Termal Turizmi

İlin ova kesimlerinde tektonik kökenli havzalar bulunması sebebiyle yer yer sıcak su kaynakları ve kükürtlü kaplıcalar mevcuttur. Pasinler Kaplıcaları: Pasinler ilçe merkezinde Erzurum-Iran Uluslararası geçiş yolu üzerinde ve Pasinler Belediye sınırları içerisindedir. Bu kaplıcalar şuan günlük 3702 kişilik bir kapasiteye sahiptir. 205 metre 'den doğal çıkışlı olup, 15 it/sn akım değerine sahiptir. Kaplıca Sularının Özellikleri: Sıcaklık : 39 C Ph:6. 65 Tad:Tuzlu Kalaviyet %28 Radon Değeri : 13 eman/lt. Kuru Hülasası : 3. 0896/lt. Sülfat iyonu l. 0082 Amonyak 0. 1566 Kalsiyum 0. 0708 Magnezyum 9926 Natrion 0. 1271 bu kaplıcalar böbrek sindirim sistemi, idrar yolları, romatizma, siyatik lumbago, nevralji ve çşitli kadın hastalıklarının tedavisinde yararlı olmaktadır. Ilıca Kaplıcaları : Ilıca Kaplıcaları suları içerisinde karbon hidrojen maddeler taşıdığı için Dünyaca ünlüdür. Kaplıca Sularının Özellikleri Sıcaklık : 39. 4 C, toplam sertlik : 38 frans, Kalaviyet 32. 3 Görünüş berrak, renk hafif sarı, koku yok tortu az sodyum iyonu 112mg. /it.Magnezyum iyonu 47. 4 mg. /it. Demir ve Aliminyum 3. 6mg. /it. Klor iyonu 1403. 3 mg. /it. Hidro karbon 1970. 3mg. /it. Akım değeri 6 it. /sn bu kaplıcaların suları mide , bagarsak, karaciğer, safra kesesi beslenme bozuklukları ve romatizma hastalıklarına olumlu etki etmektedir. Ilıca ilçesi Erzurum İstanbul karayolu üzerinde ve il merkezine 18 km. mesafededir. Köprüköy(Deli Çermik) Kaplıca suları: Kaplıca suyu; Bikarbonatlı, sodyumlu, kalsiyumlu, karbondioksitli, demirli ve bromürlü bir bilşime sahiptir. Sindirim sistemi böbrek ve idrar yolları, kan dolaşımı ve kalp hastalıkları, metebolizma bozuklukları ve romatizmal rahatsızlıklara olumlu etki yapmaktadır. Suyun sıcaklığı 26C. olup Ph değeri 6. 12 dir. Akım değeri ise 101 it/sn. dir. Köprüköy İlçemizde yer alan bu kaplıca merkez ilçeden 56 km. uzaklıkta olup, Erzurum-Ağrı-Kars karayolu üzerinde olduğundan ulaşım çok rahattır.

4-Kongre Turizmi Tarihi kültürel ve doğal değerlerle beraber bir üniversitşehri olan İlimiz Doğu Anadolu'nun bir kültür ve spor merkezidir. Birçok bilimsel kongreye ev sahipliği yapan Atatürk Üniversitesi bir çok yerli ve yabancı turistin (Akademisyen-Uzman) ilimiz! tanımasını mümkün kılmaktadır.

5-Kış Turizmi

Türkiye dağlık yöreleri geniş alanlar kapsayan, kar yağışları etkili bir ülke olmasına rağmen gerek dağ turizmi, gerekse dağ sporlarım yeterince geliştirememiş bir ülkedir oysa dağ turizmi ve dağ sporlarına elverişli yöreleri bulunan dünya ve özellikle Avrupa ülkeleri bu imkanlarını değerlendirerek, hem turizm hem de kitle sporu yönünden oldukça ileri bir gelişme göstermişlerdir Bir diğer açıdan Dünya, çok çşitli baskıların neden olduğu geleneksel turizmden gittikçe kopmakta, mekanikliğin sınırladığı, motorize olmayan "yumuşak turizme" yönelmektedir. Hedef artık mümkün olduğunca tabiata yakın bir turizmdir. Ülkemizde de bu anlayışın gittikçe geniş kesimlerce benimsenmesi ve hakim düşünce haline dönüşmesi yönündeki tavırlar dağlık yörelerin dikkate alınması gerçeğim beraberinde getirmektedir. Nitekim sağlıklı iklim şartlarında bulunmak artık turizmden beklenen en önemli unsurlardan biri haline gelmiştir. Bir yönüyle de bu yörelerde sosyo-ekonomik açıdan gelişmeyi turizm yoluyla sağlamak turizm anlayışının önemli başlıklarından biri olmuştur. Bölgelerin kalkındırılmasına yönelik önerilerin bir dizi tedbirler içerisinde, topografik ve klimatik özellikleri nedeniyle yörenin kış turizmine açılması önemli bir araç olarak görülmektedir. Kış turizminde aşama kaydetmiş Avrupa'daki dağlık alanlı turizm merkezleri, bölgesel bütünlşme ve kalkınmada kış ve karı etkili bir araç olarak kullanabildiklerini sergilemektedirler. Konaklama, yiyecek-içecek işletmeleri ve mekanik tesisler gibi yatırımlar, turizm yoluyla bölgesel kalkınmanın önemli araçları haline gelmişlerdir. Söz konuşu ülkeler fonksiyonel kış turizm merkezlerini planlarken, başarılı olmayı şu kriterlere bağlı olarak görmektedirler.

-Kar şartları(Kantitatif ve kalitatif)

-Kayak bölgesinin topografik durumu,

-Günşleme süresi,

-Ulaşılabilirlik ve ulaşıma açılma maliyeti

Bu alandaki bütün temel araştırma ve çalışmalarda sıkça yukarıdaki değerlendirmeler üzerinde durulmaktadır. Kayak sporunun bu bilşenleri yanında manzara, flora, kültürel değerler gibi diğer turistik cazibe faktörleri de nispeten dikkate alınmaktadır. Fonksiyonel kış turizm alanlarının seçiminde özellikle zemin şartları olarak 1600 m ile 2000 m ve üstü arasındaki yükseklikler ve kar emniyeti önde gelen faktörlerdir. Avrupa'nın kış turizm merkezlerinden VVallis 1500 m, Zermart 1600 m, Saasfee 1800 m, St Moritz 1800 m öncelikle bu özellikleriyle temayüz etmektedirler Kar kalınlığı mevsimin uzunluğu ve klimatik şartlarında uygun olması bu alanları birer cazibeli bir hale getirmiştir. Diğer taraftan dünyanın bir çok yerinde kayakçı sayışı her yıl biraz daha artmakta ve bu merkezler yeni alanlar île genişletilmektedir. Ancak gelişmşansı kayak alanlarının arz ve kapasite büyüklükleriyle ilgilidir. Farklı örnekler göstermektedir ki kayakçı olmayanlarda kış mevsimindeki tatillerim bu merkezlerde geçirmektedirler. Mesela ünlü kayak merkezlerinden St. Moritz'de kayakçı olmayanların sayışı toplam ziyaretçilerin %30'u kadardır. Türkiye'de kış turizmi bu güne kadar yaygınlık kazanamamış, ancak belli zümrelerin prestiji haline gelmiştir. Oysa turizmi çşitlendirme gibi politikaların uygulamaya konulmasında ülkemizin kış turizmine oldukça uygun alanlara sahip olması nedeniyle zorluk çekilmemelidir. Halen Doğu Anadolu Bölgesinde Erzurum, Erzincan, Sarıkamış, Bitlis ve Bingöl'de kış turizmi potansiyelinin olduğu yukarıdaki kriterler çerçevesinde tesbit edilmiştir.

Türkiye'de kış turizmi için yapılan ilk ciddi ve kapsamlı "Erzurum - Palandöken Kış Sporları ve Turizm Master Plan Çalışması" bu alanda yapılacak çalışmalara anahtar olabilecek nitelikte görünmektedir. Çalışma Erzurum'un faktör yapışı itibariyle imtiyazlı bir bölge olarak değerlendirmekte ve Palandöken'in fonksiyonel kış sporlarına uygun uluslararası nitelikte olabilecek şekilde tanzimin! ön görmektedir. Kayak merkezlerinin yer seçiminde uluslararası kabul görmüş doğal şartlarla ilgili kıstaslar olan, -Kutuplar ve kutuplara yakın enlemler dışında 1500-3000 m. yükseklikte ve kuzey yamaçlardaki alanlar,

-Kayak mevsimi uzun, kar kalitesi olumlu, pist uzunlukları ve meyilleri elverişli olan alanlar,

-Elverişli yerlşme imkanları olan alanlar,

-Kış mevsiminde günşli günler açısından olumlu olan alanlar,

-Ulaşılabilirliği kolay ve büyük kentlere yakın alanlar,

-îçme ve kullanma suyu yeterli alanlar, Erzurum ve Palandöken Dağları çerçevesinde değerlendirildiğinde ülke düzeyinde kitle sporu turizminin birlikte geliştirilebileceği doğal kaynak özelliğin! ilin taşıdığı tespit edilmiştir. Türkiye'nin kış turizminin gelişmesine fırsat veren çok uygun yöreleri olmasına rağmen bu özellik son yıllara kadar yeterli ilgiyi görmemiş ve değer kazanamamıştır. Ancak sınırlı da olsa Bursa_Uludağ turizme hizmet eden bir konuma gelmiştir. 1991 DPT Müstşarlığı'nca uluslararası bir konsorsiyuma hazırlatılan "Kış Turizmi Master Planı" çerçevesinde mevcut kış sporu imkanları, kayak merkezleri ile birlikte incelenerek bir veri tabanı oluşturulmaya çalışması bu anlamda çok ciddi bir yaklaşım olmuştur. Palandöken Dağları üzerinde yapılan kış sporları ve turizmi geliştirme planlama çalışmaları, Türkiye'de ilk olarak bu sahada ayrıntılı araştırma raporları ve bilgisayar destekli planlama tasarımları île diğer kış turizm merkezleri için örnek olabilecek verileri içermektedir. Türkiye'de kayak sporu pazarı hakkında, pazarın büyüklüğü ya da özelliklerine ilişkin istatistik! bilgiler oldukça sınırlıdır. 1985/1990 mevsiminde 195.OOO'i kayakçı, 44.OOO'i de kayakçı olmayan toplam 239. 000 kişinin kayak merkezlerine seyahat ettiği tespit edilmiştir. Palandöken Dağları Erzurum'un güneyinde yer alır ve doğu-batı yönünde uzanır. Dağların yükseltileri tabanda 2000 m den başlayarak 3176 m ye kadar çıkar Tüm dağ sırası, korunaklı vadiler ve ağaçlandırma alanları dışında çoraktır. Bozkır ve çalılar genelde bitki örtüsünü oluştururlar. Erozyonun yüksek olması sonucu, dik yamaçların aniden beliren düzlüklerle karıştığı bir topoğrafik yapı ortaya çıkmıştır. Daha da yukarılara çıktıkça topografya, geniş çanaklar ve koni şekilli doruklarla nitelik değiştirir. Erzurum-Palandöken kayak merkezi arazi kullanım ve mekansal planlaması konusunda yapılan çalışmalar alanın doğal ve fiziksel koşulların incelenmesiyle başlamıştır. Bu aşamada çevresel faktörler yükselti analizleri, düşüş hattı analizleri, eğitim oranları ve pist bölümlenmesi ayrıntılarına gidilerek incelemelerin sonuçları bir araya getirilmiş sonuçta Erzurum Palandöken dağlarında üç bölgede kaya sporuna en uygun alanlar olarak tespit edilmiştir. Bu bölgede tespit edilen üç alan uluslararası kayak merkezi geliştirmek üzere potansiyeli belirlenecek alanlar olarak tanımlanmıştır. Projede, üç alan üzerinde günde toplam 32. 000 kişinin kayak yapabileceği, uluslararası yarışmalar hatta kış olimpiyatlarının düzenlenebileceği, 6000 kişinin doğrudan istihdam edilebileceği öngörülmektedir. Bunlar Erzurum Boğazı, Gez Yaylası, Konaklı alt bölgeleridir. Erzurum ilinde kış dönemi altı aydan uzun bir süreyi kapsamakta olup Kasım ayında düşen sıcaklık ancak Nisan ayında artmaya başlamaktadır. Kar yağışlı günler Kasım ayında başlamakta ve Mayıs ayma kadar sürmektedir. En fazla kar yağışlı gün Ocak ayında görülmektedir. İlde en yüksek kar örtüşü Şubat ayında oluşmaktadır. (100 cm'yi geçmektedir. ) Erzurum'da Ekim, Mayıs ayları arasındaki sekiz aylık süre kış ve kayak turizmi açsından uygun bir ortam meydana getirmektedir.

ERZURUM PALANDÖKEN BOĞAZI

Günümüzde kullanılan bölüm şehir merkezine 4 km uzaklıkta bulunan Erzurum boğazı mevkiidir Büyük Ejder Tepesi'nin kuzey yamaçlarında yer alan kayak Merkezi 2250-3176 metre yükseklik kuşağında yer almaktadır. Bu kayak merkezinin hava alanına uzaklığı 14. 8 km. olup daha çok Alp disiplinli serbest kayak yarışmalarına elverişlidir. Güney pisti 12 km uzunluğundadır. Kuzey pisti ise ileri seviyedeki kayakçılar için tasarlanmıştır. Palandöken Dağı'nın en yüksek tepesi Büyük Ejder'de (3100m.) kayak yapılabilmektedir. ulaşılmaktadır. 3100m. ye telesiyejle Erzurum Palandöken Boğazı Kayak Merkezinde kayak sporu yapanlara hitap edebilecek olan şu tesisler mevcuttur.

Konaklama Tesisleri:

Tesisin Adı Mülkiyeti

Polat Rennaissance

Erzurum Hotel

Dedeman Oteli

Palan Oteli

Kardelen Oteli

Kapasitesi (Yatak) Yapım Tarihi

I. Polat Holding A.Ş.

D. Holding A. Ş.

As-Ka A. Ş.

Er- Pal Tur. A. Ş

Sınıfı

840 2000 5 Yıldızlı

631 1994 4 Yıldızlı

500 1998 4 Yıldızlı

104 2000 3 yıldız

Mekanik Tesisler:

Tesisin Adı Mülkiyeti Kaoasitesi Yanım Tarihi

Telesiyej Gen. S. Ge. Md 300 Kişi/Saat 1969

Teleski •D. Holding A.Ş 350 Kişi/Saat 1986

Telesiyej Ejder " " 983 Kişi/Saat 1996

Telesiyej(Güney) 11 11 800 Kişi/Saat 1996

Telesiyej Vadi " " 800 Kişi/Saat 1998

Baby Lift 11 11 300 Kişi/Saat 1998

Gondol Lift îl Özel İd. Md. 1500 Kişi/Saat 1998

Mekanik tesis ihtiyacım karşılamak üzere; Erzurum îl Özel İdare Müdürlüğü tarafından yaptırılan Gondol lift (Tele Kabin) 8 Kasım 1998 tarihinde faaliyete geçirilmiş bulunmaktadır. Söz konuşu Gondol liftin özellikleri :

Halat Boyu

Hızı

Kabin Sayışı

Kapasitesi

Yolculuk Süresi

İstasyon adedi

Direk adedi

Kod farkı

3140 metre olup, üç istasyonlu iki aşamalı.

5 m/sn.

140 adet(4'er kişilik kapalı kabin)

Saat'de 1500 kişi.

11. 13 dk.

Alt, orta ve üst olmak üzere 3 adet 21

1036 m.

Erzurum Palandöken Boğazındaki kayak pistleri ve mekanik tesisler ekteki "Palandöken Kayak Haritasında" gösterilmektedir.

KONAKLI BÖLGESİ

Konaklı kayak merkezi, Erzurum-Çat îlçesi kara yolu üzerinde ve il merkezine 22 km. uzaklıkta olup, kayılabilir alanın alt noktası 2225 m. üst noktası 3125m. yüksekliktedir. Toplam yükseklik farkı 900 m. olurken , iniş yönleri kuzeydoğu, kuzeybatı arasında değişmektedir. Bu bölge çok çşitli bir topoğrafik yapı göstermektedir. Eğim oranlarının çok çşitlilik göstermesi çşitli düzeydeki kayakçılara kayma fırsatı vermektedir. Bu bölgede en az 16 kayak alanı içinde, 16 mekanik tesis ve 288 hektarlık toplam kayılabilir alan potansiyeli mevcuttur. Eğim oranları, yeni başlayandan, çok tecrübeliye kadar her düzeyde kayakçıya hizmet verebilecek çşitliliktedir. Arazinin her grup kayakçıya hizmet veren ayrı kayak alanlarından oluşmasına rağmen arazinin bunların arasında bağlantı kurulmasına fırsat vermesi, Konaklı'nın önemli bir olumlu özelliğidir. Aynı anda 14. 000 kayakçının kaymasına fırsat veren taşıma kapasitesi varlığı, bölgede önde gelen bir alan olduğunu göstermektedir. Yönlendirmenin kuzey ve kuzeybatı doğruttusunda olması yine kar kalitesiyle ilgili olumlu bir özelliktir. Konaklı bölgesinde yatırımcılara arsa tahsisi için îl Özel İdaresince gerekli işlemler ve altyapı işleri tamamlanmıştır. Bu bölgede;

-3 numaralı parselde 630 yatak kapasiteli 5 yıldızlı otel tesisi,

-4 numaralı parselde 550 yatak kapasiteli 3 yıldızlı otel tesisi,

-12 numaralı parselde 190 yatak kapasiteli 4 yıldızlı otel tesisi,

-6 numaralı parselde 600 yatak kapasiteli 4 yıldızlı otel tesisi,

-9 numaralı parselde 200 yatak kapasiteli 4 yıldızlı otel tesisi olmak üzere; toplam 2170 yatak kapasiteli 5 adet otelin gerçeklştirilmesi için muhtelif fırmalara ön izin verilmiştir. Konaklı Bölgesinde 5 otel için yapılan tahsise ek olarak yapılacak olan 9 adet otel tahsisiyle ilgili işlemler devam etmektedir. Bölgede otel sayısının 14'e yatak kapasitesinde 6000. (Altıbine) yükseltilmesi planlanmıştır.