Erzurum’un Hafızası Nerede?
Okuma, yazma ve arşivleme insanlığın, milletlerin ve devletlerin vaz geçemeyeceği bir olaydır. Okuma bireysel olmakla birlikte arşivleme toplumsal ve devlet olmanın gereğidir. Arşivi olmayan devlet düşünülemez. Bugün Balkan devletleri, Kafkas devletleri, Ortadoğu devletleri tarihlerini yazmak için Osmanlı arşivlerine muhtaçtır. Çünkü bu devletlerin geçmiş hafızaları Osmanlı arşivlerinde saklıdır. Osmanlı arşivler olmadan dünya tarihi yazılamaz. Çünkü arşiv bir toplumun, bir milletin ve bir devletin hafızasıdır. Hafıza olmadan tarih olmaz.
Şubat ayı içinde bir gurup TRT çalışanı bir dizi yapmak için Erzurum’a geldiler. Çekilecek dizinin konusu “Çanakkale Harbine” ve “İstiklal Harbine” iştirak etmiş Erzurumlulardan harp hatıralarını dinlemek senaryolaştırarak dizi haline getirmekti.
Buraya kadar normal giden işler birden anormalleşti. Çünkü istiklal savaşı hatırası anlatacak Erzurumlu bulamadık. İlgili yerlere haber verip araştırma yapmamıza rağmen ne yazık ki bulamadık. Bu durumda ilk soru şu oldu. Erzurum’un hafızası yok. Birileri belki kızacak, hamaset yapacak ama denemesi bedava. Bulsunlar da görelim.
Çanakkale harbine iştirak ederek 917 şehit vermiş bir iliz. Peki, bu şehitlerin bu şehirde akrabaları, soyları yok mu? Bilinmiyor mu? Bilinmiyorsa bu ayıp değimli?
İstiklal savaşına iştirak ederek vatan için şehit olan insanlarımız kimlerdir? Bunların Belediye arşivlerinde, valilik arşivlerinde isimleri kayıtlımıdır? Bu gazilerimizin Erzurum’da veya göçler nedeniyle yurt sathına dağılmış akrabalarıyla haberleşme yapılabiliyor mu?
Bu vatanı bize hediye eden aziz şehitlerimiz, gazilerimiz diyerek nutka başlayan resmi veya özel yetkililerimiz hiç bu gazi ve şehitlerimiz kimdir, bunların isimlerini adreslerini içeren bir kitap ta toplamak, konuyla ilgili bir müze yapmak, bu fikirleri hayata geçirmek için bir çaba sarf ettiler mi? Yoksa sadece ilgili günlerde iş olsun diye nutuk mu attılar? Bunları sorgulamalıyız.
Vefalı olmak insan olmanın gereğidir. Eğer bir çekim için birkaç şehit ve gazi yakını koca şehirde bulamıyorsak o zaman şu soruyu sormak gerekir. Bu şehri yönetenler ne yapıyor? Bu vatanı bize canları pahasına emanet eden dedelerimizi hatırlamazlar! Evet, bunları soruyor ve cevabını istiyoruz.
Bilbortlara verilen para ile bunlar yapılmaz mı? Havai fişekler için harcanan paralarla müze yapılmazmı? İsraf edercesine yaptığımız harcamalarla daha neler olmaz ki! Tabii bütün bunlar; düşünen, akleden bir millet içindir. Aklımızı kullanmazsak başımıza bin türlü bela gelir. Bilinmelidir.
Her yıl üzüntüyle kutladığımız Erzurum’un kurtuluşunda acaba Ermeniler tarafından şehit edilen 50.000 Erzurumlunun isimleri arşivlerde aranıp bulunarak yayınlansa nasıl olur?
Bu arada Doç.Dr. Betül Aslan Hocamıza buradan teşekkür ederim. Atatürk üniversitesi yayınları arasında çıkan “Erzurum’da Ermeni Olayları” (1918-1920) “Hatıralar-Belgeler-Kazılar )”adlı eseri bu konuda bir örnek teşkil etmektedir. Bu tip yayınların çoğaltılarak kurulacak Erzurum hafızası Müzesinde yer almaları önem arz etmektedir.
Beşer hafızası unutmakla mükelleftir. Öyle denmiştir.”Hafıza-i beşer nisyan ile malüldür”. Öyleyse çözümü de vardır. Bunun için Erzurum Valiliği, Büyükşehir Belediyesi, Kolordu, Atatürk Üniversitesi ve tüm diğer resmi ve özel kuruluşlar el ele vererek acilen şunları yapmalıdır.
1-Harp tarihi müzesi kurmak,
2-Çanakkale ve birinci dünya savaşına katılmış, istiklal savaşına iştirak etmiş tüm şehit ve gazi yakınlarından bilgileri derleyerek kamuoyunun bilgisine sunmak,
3-Akademik çevrelerin katkılarıyla belgeseller hazırlayıp Türk ve Dünya kamuoyuna sunmak acil yapılması gerekenlerdir.
Erzurum’u hafızasına kavuşturmak herkesin görevi olmalıdır.
Cumartesi, 13 Ağustos 2011 Yazar Abdurrahman Zeynal |
Haftalık Yazılar
